Odpady niebezpieczne – o co chodzi z odpowiedzialnością firm?

Co w praktyce oznacza ten zapis dla firm produkcyjnych?

Zapis o odpowiedzialności nakłada na przedsiębiorstwa produkcyjne przede wszystkim obowiązek posiadania wiedzy na temat procesu gospodarowania odpadami niebezpiecznymi, czyli pełnej informacji dotyczącej rodzaju wytwarzanych odpadów, ich ilości, sposobów magazynowania, odbiorcy i transportującego odpady niebezpieczne oraz sposobów ich utylizacji (finalnego zagospodarowania)**.  Intencją ustawodawcy było bowiem zabezpieczenie procesu gospodarowania odpadami niebezpiecznymi, poprzez możliwość identyfikacji podmiotu odpowiedzialnego na przykład za nielegalnie znajdujący się w jakimś miejscu odpad.

Do tej pory przedsiębiorcy nie potrzebowali takich informacji. Zawierając umowę z firmą zbierającą odpady niebezpieczne i przekazując jej odpady byli zwolnieni z obowiązku interesowania się co wydarzy się z tym odpadem. Jednakże zmiana przepisów spowodowała, że w przypadku niewłaściwego czy nielegalnego zagospodarowania odpadów gdy jest możliwość identyfikacji wytwórcy, to właśnie wytwórca może zostać pociągnięty do odpowiedzialności za takie zaniechanie a także do pokrycia kosztów ewentualnych szkód w środowisku np. oczyszczania gruntów.

Jak firmy wytwarzające odpady poradziły sobie z przejęciem odpowiedzialności?

Nowe regulacje z początku budziły wśród naszych Klientów wiele obaw i wątpliwości. Przede wszystkim wynikało to z faktu, że większość firm produkcyjnych nie zawierało bezpośrednich umów z instalacjami przetwarzającymi odpady niebezpieczne (ze względu na mały wolumen jednostkowy) i korzystało z usług firm świadczących usługi kompleksowe (odbiór i zagospodarowanie wielu rodzajów odpadów, wynajem kontenerów i pojemników etc.). Wobec tego nie byli w stanie kontrolować całości procesu na przykład ze względu na tajemnicę handlową. Zaraz po wejściu w życie tego zapisu obserwowaliśmy pewnego rodzaju panikę – znacząco wzrosła liczba zapytań dotyczących zagospodarowania odpadów niebezpiecznych, masowo wpływały do nas pytania od Klientów dotyczące potrzeby audytowania finalnych instalacji itp. To, w jaki sposób zabezpieczyć przepływ strumienia odpadów od poszczególnych wytwórców  oraz przekazać informację, że ten właśnie odpad został ostatecznie zagospodarowany było przedmiotem dyskusji i ustaleń w środowisku posiadaczy odpadów i ostatecznych instalacji. W Stena Recycling również przeprowadziliśmy wiele rozmów z naszymi Klientami dotyczących możliwych rozwiązań tej sytuacji.

Zezwolenie na zbieranie odpadów pozwala nam między innymi magazynować odpady do partii transportowych oraz  przepakowywać, gromadzić w jednym opakowaniu odpady o tym samym kodzie i właściwościach, ale pochodzące od różnych wytwórców. Takie działanie ma na celu optymalizację miejsca magazynowania oraz kosztów transportu do odpowiednich instalacji zagospodarowujących odpady. To jednak znacznie utrudnia identyfikowalność odpadu od konkretnego wytwórcy. Jednakże w celu zabezpieczania interesów naszych Klientów, wspólnie z nimi, wypracowaliśmy rozwiązania oparte o wzajemne oświadczenia. W tym przypadku, jeszcze bardziej niż wcześniej, istotna jest współpraca oparta o partnerstwo i zaufanie.

Czy to miało wpływ na ogólną sytuację na rynku odpadów niebezpiecznych?

Zmiany wynikające z nowych regulacji przełożyły się bezpośrednio na sytuację na rynku zagospodarowania odpadów niebezpiecznych i innych niż niebezpieczne, która w ostatnim czasie była bardzo dynamiczna. Wraz z wnikliwymi kontrolami spowodowały kurczenie się ilości podmiotów prowadzących instalacje do przetwarzania odpadów lub/i zbierających odpady. Wszyscy przedsiębiorcy zbierający i przetwarzający odpady chcąc kontynuować swoją działalność zmuszeni byli do przeprowadzenia reorganizacji oraz inwestycji na skalę dotąd niespotykaną w tym sektorze gospodarki.  Dla wytwórców odpadów skutkowało to wzrostem kosztów zagospodarowania odpadów niebezpiecznych [wzrost od 200- 400% w stosunku do końca 2018]. Jednocześnie plusem tej sytuacji jest z pewnością większa kontrola procesu, co powinno pozytywnie wpłynąć na sposoby zagospodarowania odpadów niebezpiecznych, w kontekście środowiskowym.

W jaki sposób firmy mogą się zabezpieczyć? Jak powinny działać?

Firmy, które generują odpady niebezpieczne w ramach swojej działalności przede wszystkim powinny kontrolować całość procesu i sprawdzać wiarygodność partnerów odbierających odpady. Istotna jest weryfikacja posiadanych przez te podmioty decyzji administracyjnych oraz pozyskanie wiedzy na temat procesów unieszkodliwiania, jakim poddany jest wytworzony przez przedsiębiorstwo odpad. W naszej firmie zajmujemy się zagospodarowaniem odpadów niebezpiecznych od lat, współpracując bezpośrednio z wieloma instalacjami. Zgodnie z naszymi standardami audytujemy je cyklicznie, aby mieć pewność co do prawidłowości wszystkich procesów. Decyzję, do której instalacji ostatecznie trafi odpad determinują różne czynniki : pozwolenie danej instalacji, właściwości fizykochemiczne odpadu, ilość odpadu na stanie magazynowym, możliwość dostarczenia do danej instalacji również innych odpadów czy warunki handlowe. Ponadto, dobór konkretnej instalacji stanowi swego rodzaju nasze ’know-how’ i oznacza dla nas zastosowanie rozwiązań wynikających z wieloletnich doświadczeń.

* art. 27 pkt 3b (rozdziału 9) Ustawy o Odpadach

** Ostateczny proces odzysku oznacza proces R1-R11, zgodnie z załącznikiem nr 1 do ustawy, a także proces przygotowania do ponownego użycia. Ostateczny proces unieszkodliwiania oznacza proces D1-D12, zgodnie z załącznikiem nr 2 do ustawy.