Przyszłość zrównoważonych produktów – planowane zmiany w legislacji

Unia Europejska realizując założenia Europejskiego Zielonego Ładu ustanowionego w 2019 roku, wprowadza działania na rzecz przekształcania wspólnoty w nowoczesną i zasobooszczędną gospodarkę. Aby spełnić założone cele, potrzebny jest szereg zmian – nie tylko w sposobach konsumpcji, ale również doraźnych - w legislacji.  

Jedną z metod na zatrzymanie materiałów w obiegu, jest wydłużanie cyklu życia produktów, wykorzystywanie ich ponownie, poprzez ich naprawę – co jest zgodne z hierarchią sposobów postępowania z odpadami. Dlatego też Unia Europejska pracuje nad zmianami w legislacji, które będą nakładały na producentów nowe obowiązki w zakresie tworzenia produktów. 

Cel rozporządzenia ws. ekoprojektowania dla zrównoważonych produktów (ESPR) 

Rozporządzenie w sprawie ekoprojektowania dla zrównoważonych produktów (ESPR) (ang. Ecodesign for Sustainable Products Regulation) zastępuje dotychczasową dyrektywę 2009/125/WE w sprawie ekoprojektowania i ustanawia ramy dla określania wymogów dotyczących tworzenia konkretnych grup produktów. Zmiany wprowadzają dodatkowe normy dotyczące możliwości ich naprawy, dłuższej żywotności, a także recyklingu. Wszystko po to, aby produkty były zrównoważone, czyli: trwalsze, mogły być łatwo naprawione, zawierały mniej substancji niebezpiecznych, a także aby w procesie ich tworzenia zużywano mniej energii i surowców.   

Nowe przepisy będą obejmować większość towarów fizycznych, które będą wprowadzane do obrotu, jednak z pewnymi wyjątkami, takimi jak: żywność, produkty lecznicze ziołowe oraz niektóre samochody. Ustalono również materiały priorytetowe, czyli te, które będą regulowane w pierwszej kolejności. Są to między innymi: tekstylia, żeliwo i stal, aluminium, meble, farby, detergenty czy opony.  

Dodatkowo, ESPR wprowadzi cyfrowy paszport produktu (DPP), czyli system elektronicznego przechowywania informacji na temat produktów, komponentów i materiałów, aby ułatwić konsumentom podejmowanie świadomych decyzji zakupowych.  

Rozporządzenie w sprawie ekoprojektowania dla zrównoważonych produktów odnosi się również do problemu niesprzedanych towarów, których potencjał był dotychczas niewykorzystany. ESPR wprowadza zakaz niszczenia niesprzedanej odzieży, dodatków odzieżowych oraz obuwia, który zacznie obowiązywać dwa lata po wejściu rozporządzenia w życie. Zakaz ten może być rozszerzany na inne kategorie produktów.  

Prawo do naprawy

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1799 w sprawie wspólnych zasad promujących naprawę towarów, potocznie nazywana „prawem do naprawy”, ma za zadanie wesprzeć konsumentów i producentów w wydłużaniu cyklu życia produktów. 

Nowe regulacje nałożą na producentów m.in. obowiązek naprawienia towarów nieodpłatnie lub po rozsądnej cenie w określonym terminie, transparentnego informowania o tym uprawnieniu konsumenta, a także rozszerzenia gwarancji prawnej na naprawiony produkt.   

Co więcej, zostanie ustanowiona europejska platforma internetowa napraw, w celu udostępnienia konsumentom informacji na temat punktów naprawczych lub sprzedawców odnowionych towarów. Na stronie będą znajdowały się odnośniki do krajowych platform naprawczych, aby ułatwić znalezienie najbliższego i najbardziej odpowiedniego dla konsumenta miejsca. Strony mają być przygotowane do 31 lipca 2027 roku. 

Zmiany w dyrektywie zostały przyjęte 30 lipca 2024 roku, a państwa członkowskie Unii Europejskiej są zobowiązane do dostosowania prawa krajowego do nowych wymogów w ciągu dwóch lat (tj. 31 lipca 2026 r.).   

Źródła: 

• Ekoprojekt: zapewnienie, że produkty na unijnym rynku są zrównoważone | Aktualności | Parlament Europejski (europa.eu) 

• Ecodesign for Sustainable Products Regulation - European Commission (europa.eu) 

• Dyrektywa - UE - 2024/1799 - EN - EUR-Lex (europa.eu) 

• Prawo do naprawy łatwiejszą i atrakcyjniejszą opcją dla konsumentów | Aktualności | Parlament Europejski (europa.eu) 

• Directive on repair of goods - European Commission (europa.eu)